دیزل ژنراتور یکی از دستگاه‌های بسیار مهم و کاربردی در صنایع است که از قطعات و بخش‌های مختلفی تشکیل شده است. دو جزء کلیدی و اصلی این دستگاه، قطعات دیزل و ژنراتور هستند. یکی از نکاتی که در خصوص این قطعات می‌بایست بدانید این است که معمولا در دنیا هیچ شرکت یا برندی را نمی‌توان یافت که هر دوی این قطعات را با هم طراحی و تولید کند. از این رو برای استفاده از یک دیزل ژنراتور و راه اندازی آن، لازم است تا قطعات دیزل و ژنراتور آن را از برندهای مختلفی تهیه کرده و پیکربندی و اتصال این قطعات به یکدیگر را جداگانه انجام داد. پس از پایان این فرایند، مرحله کوپله کردن فرا می‌رسد. اگر تمایل دارید بدانید کوپله چیست و چه کاربردی دارد در ادامه این مطلب ما با همراه باشید.
کوپله چیست و چه کاربردی دارد؟
اگر بخواهیم کوپله را در یک جمله ساده توضیح دهیم، می‌توان گفت کوپله کردن در واقع یک فرایند و عملیات برای متصل کردن است. عملیات کوپله کردن یا کوپلینگ در صنعت مربوط به انجام یک سری عملیات خاص روی دیزل‌های ژنراتور است. دیزل ژنراتور در واقع دستگاهی است که از آن برای تامین برق اضطراری صنایع مختلف و یا ساختمان‌های تجاری و مسکونی استفاده می‌شود. این وسیله جزء حیاتی‌ترین دستگاه‌ها در کارخانجات است و بدون آن چرخه صنعت با مشکلاتی جدی روبرو خواهد شد.
اما هدف ما از ارائه این توضیحات چیست و این مطالب چه ارتباطی با موضوع کوپله کردن دارد؟ برای تولید و آماده‌سازی دیزل ژنراتور معمولا به قطعات مختلفی نیاز است. همانطور که پیش از این اشاره کردیم، قطعات مهم دیزل ژنراتور با برندهای مشابه ساخته نمی‌شوند و از این رو لازم است هر قطعه را به صورت مجزا تهیه کرد. بنابراین برای سرهم کردن و اتصال این قطعات به یکدیگر، عملیاتی انجام می‌شود که به آن کوپلینگ یا کوپله کردن می‌گویند.
در فرایند کوپله کردن، موتور دیزل و ژنراتور به یکدیگر متصل شده و این قطعات بر روی یک شاسی فلزی قرار می‌گیرند. علاوه بر این، یک تابلوی کنترل نیز در کنار آن قرار می‌گیرد. پس در پاسخ به این سوال که کوپله چیست می‌توان گفت، کوپله یعنی نوعی اتصال. در ادامه این موضوع را کمی برایتان بازتر کرده و با کاربردهای کوپله کردن بیشتر آشنا می‌شویم.
جزئیاتی در مورد کوپله کردن
تا پیش از این‌ها در صنعت تولید و ساخت دیزل ژنراتور، از ژنراتورهای دو سر بلبرینگ استفاده می‌شد. در ژنراتورهای دو سر بلبرینگ امکان کوپله کردن یا همان اتصال مستقیم ژنراتور به دیزل وجود ندارد. خب پس طراحان و تولیدکنندگان می‌بایست برای این مسئله، راهکاری موثر پیش می‌گرفتند. این راهکار همان کوپله کردن (کوپله یا کوپلینگ) بود.
کوپله قطعه‌ای است که نقش آن در دیزل ژنراتور همانند نقش تبدیل در اتصالات لوله‌های آب است. در گذشته، کارخانجات و تولیدکنندگان ایرانی چندان به مسئله اتصال قطعات دیزل ژنراتور اهمیت نمی‌دانند و معمولا این مسئله باعث می‌شد تا کارفرمایان و صاحبان کسب و کار در صنایع مختلف، به جای استفاده از دیزل ژنراتور داخلی از نوع خارجی آن استفاده کنند. اینجاست که مفهوم کوپله فابریک نیز شکل می‌گیرد که در بخش بعدی بیشتر به آن می‌پردازیم.
منظور از کوپله فابریک چیست؟
قطعا زمانی که در حال تحقیق و مطالعه در خصوص موضوع کوپله کردن هستید، با مفهوم کوپله فابریک نیز روبرو خواهید شد. این مفهوم یک اصطلاح بسیار رایج و متداول در صنایع مختلف است که بهتر است با آن آشنا باشید. ژنراتور کوپله فابریک به ژنراتوری گفته می‌شود که عملیات کوپله کردن (کوپلینگ یا اتصال) آن در هر نقطه‌ای از دنیا به جز کشور ایران انجام شده باشد.
در این مورد اشاره به این نکته نیز ضرورت دارد که بدانید اساسا تولیدکنندگان ژنراتور یا موتور، هیچ یک خودشان عملیات کوپلینگ را انجام نمی‌دهند. اما در برخی مواقع، برخی از شرکت‌ها و مجموعه‌های تخصصی را می‌توان پیدا کرد که در این خصوص به شکل کاملا مستقل عمل می‌کنند. آن‌ها انواعی از موتورهای ساخته شده در برندهای مختلف را با ژنراتورها از برندهای مختلف به یکدیگر متصل کرده و بعد از انجام فرایند کوپله با کیفیت بسیار بالا، محصولات را به بازار فروش عرضه می‌کنند.
تا پیش از اینکه فرایند کوپله کردن در سراسر دنیا فراگیر شود، مهم‌ترین و بزرگ‌ترین کشورهای متخصص در این حوزه، کشورهای اروپایی و آمریکایی بودند. اما امروزه کشورهایی نظیر لبنان، ترکیه و… نیز به فرایند کوپله کردن می‌پردازند. کوپله کردن در هر شرکتی به شکل متفاوتی انجام می‌شود. از این رو شاهد هستیم که دیزل‌های ژنراتور عرضه شده به بازار در سطوح کیفی متفاوتی به مصرف کنندگان ارائه می‌شوند.
بسته به سطح کیفی لوازم جانبی و متعلقاتی که در فرایند کوپله کردن استفاده می‌شوند، کیفیت نهایی کار متفاوت خواهد بود. بنابراین اگر تمایل دارید تا محصولاتی مرغوب، استاندارد و درجه یک سفارش دهید، بهتر است حتما از اعتبار برند تولیدکننده و کیفیت کار آن اطمینان حاصل کنید.
انواع کوپله دیزل ژنراتور
معمولا کوپله کردن دیزل ژنراتور را می‌توان به دو روش کلی انجام داد. این دو روش به شرح زیر هستند:
کوپله کردن دیزل ژنراتور به روش مستقیم
این روش، معمولا جزء روش‌های قدیمی به شمار می‌رود. برای اتصال شافت ژنراتور به میل لنگ دیزل می‌بایست از یک قطعه کوپلینگ استفاده کرد. این قطعه نیز برای متصل کردن دیزل و ژنراتور به هم لازم است توسط یک تراشکار ماهر برش داده شود. امروزه به جای برش و تراش دادن قطعه کوپلینگ برای اتصال قطعات دیزل ژنراتور از پیچ و مهره استفاده می‌کنند. همچنین برخلاف گذشته که از ژنراتورهای دو سر بلبرینگ استفاده می‌شد، امروزه ژنراتورهای تک بلبرینگ جایگزین آن‌ها شده اند.
کوپله کردن دیزل ژنراتور به روش غیر مستقیم
در این روش برای متصل کردن دو قطعه ژنراتور و دیزل به یکدیگر از پولی استفاده می‌کنند. البته بایستی بدانید که در روش غیر مستقیم دو قطعه دیزل و ژنراتور در یک راستا قرار نخواهند گرفت.
نکات مهم در کیفیت کوپله دیزل ژنراتور
همانطور که مطلع هستید، کوپله کردن می‌تواند با سطوح کیفی متفاوتی انجام شود. اگر می‌خواهید طول عمر و کیفیت کوپله دیزل ژنراتور را بسنجید، لازم است موارد متعددی را مورد بررسی قرار دهید. در ادامه به چند عامل تاثیرگذار در طول عمر و ماندگاری کوپله دیزل ژنراتور اشاره می‌کنیم:
•قطعات و لوازم جانبی مختلفی که در فرایند کوپله کردن استفاده می‌شوند، معمولا تحت عملیات رنگ کاری قرار می‌گیرند. بنابراین نوع و کیفیت رنگ به کار رفته در ساخت کوپله دیزل ژنراتور، فریم تابلو و شاسی، تاثیر زیادی در کیفیت نهایی کار و طول عمر محصول دارد. یکی از رایج‌ترین و پرمصرف‌ترین رنگ‌هایی که در این مورد استفاده می‌شود، رنگ پودری الکترواستاتیک است.
•مشخصات شاسی که در دیزل ژنراتور به کار می‌رود می‌بایست با وزن دیزل همخوانی داشته باشد. یکی از مهم‌ترین این فاکتورها نوع و میزان ضخامت ورقی است که برای شاسی استفاده می‌شود. این موارد می‌بایست بیشترین تطابق را با وزن دیزل ژنراتور داشته باشند.
•بخش‌های الکتریکی از دیگر عوامل تاثیرگذار در کیفیت کار هستند. در این خصوص برای تابلو و ژنراتور از گلندهایی استفاده می‌شود که در برابر نفوذ گردوغبار و آب بسیار مقاوم هستند.
•برای تحمل وزن دستگاه دیزل ژنراتور و جلوگیری از جابجا شدن آن، برای رادیاتور از یک چارچوب مناسب استفاده می‌شود. این کار به افزایش طول عمر دستگاه کمک بسیار زیادی می‌کند.
مراحل انجام کوپله کردن دیزل ژنراتور
در این بخش مراحل کوپله کردن دیزل ژنراتور را قدم به قدم بررسی می‌کنیم:
1. برای ساخت شاسی معمولا از ورق‌های فولادی مختلفی استفاده می‌شود. این ورق‌ها هر کدام ضخامت متفاوتی دارند و معمولا سعی بر این است که از محصولات مرغوب و باکیفیتی استفاده شود تا هم در مصرف انرژی و هم در مصرف هزینه تا حد امکان صرفه جویی به عمل آید.
2. ابتدا به کمک دستگاه‌های مخصوص برش، ورق‌های فولادی را در ابعاد و اندازه مورد نظر برش داده و خم می‌کنند.
3. حال می‌بایست شاسی روی یک سطح هموار، صاف و کاملا تراز شده کلاف شود. (تراز بودن شاسی در این مرحله بسیار مهم است. چرا که این کار در مراحل بعدی امکان‌پذیر نیست و در صورت عدم این کار امکان دارد دستگاه در طول فرایند کوپله کردن بر اثر ارتعاش و لرزه جابجا شود.)
4. پس از پایان فرایند جوش، لازم است برای اطمینان از عدم وجود نشتی، آب‌بندی مخزن کاملا بررسی شود.
5. ایجاد حفره‌هایی روی مخزن و پاکسازی داخل مخزن
6. محاسبه و اندازه گیری اختلاف تراز موتور و پایه‌های ژنراتور
7. انجام فرایند پایه‌سازی
8. قرار دادن قطعه لرزه گیر بین دستگاه و شاسی برای کاهش میزان لرزش
9. باز کردن ژنراتور و موتور از روی شاسی و پرداخت شاسی
10. استفاده از ضد زنگ و انجام فرایند رنگ کاری با رنگ الکترواستاتیک
11. نصب دستگاه روی شاسی و سفت کردن آن
12. ساخت تابلو فرمان و قرار دادن آن روی پایه‌های مخصوص برای قرار گرفتن روی شاسی (محل تابلو فرمان می‌بایست بدون لرزش باشد)
13. نصب مخزن سوخت (بهترین مکان برای مخزن سوخت بالای قاب دیزل ژنراتور یا روی قسمتی از پایه شاسی دیزل ژنراتور است.)
استانداردهای مربوط به کوپله کردن دیزل ژنراتور
برای کوپله کردن دیزل ژنراتور، استانداردهای بخصوصی در نظر گرفته شده است که هر کدام مربوط به فرایندهای خاصی هستند. این استانداردها عبارتند از:
•استاندارد ۲۳۲: AGNاین استاندارد مربوط به الزامات خاص کوپلینگ است.
•استاندارد ۲۳۳ :AGNاین استاندارد مربوط به الزامات خاص در خصوص نصب دیزل ژنراتور است.
•استاندارد۲۳۴ :AGNاین استاندارد مربوط به فرایند تراز کردن دیزل ژنراتور است.
•استاندارد۲۳۵ :AGNاین استاندارد مربوط به آنالیز و بررسی تنش‌های پیچشی دیزل ژنراتور است.